ZGLOBOVIZglob je skup elemenata pomoću kojih se međusobno spajaju kosti. Postoje nepokretni i pokretni zglobovi.
Nepokretni zglobovi su kosti čvrsto srasle ili povezane hrskavičnim ili vezivnim tkivom, kao što su, na primer, kosti lobanje.
Pokretni zglobovi sastoje se od glavnih i sporednih delova zglobne površine kostiju, zglobna šupljina i zglobna čaura. Zglobne površine kostiju se, obično, dopunjuju svojim oblikom i dobro naležu jedna na drugu.
Kosti su na tom delu prekrivene hrskavicom čija debljina odgovara pritisku koji ona podnosi. Zglobna šupljina je prostor koji se nalazi između kostiju zgloba i ispunjena je sluzavom tečnošću. Zglobna čaura obuhvata zglobne krajeve kostiju, štiti zglob i sadrži zglobnu tečnost. Sporedni elementi zgloba su zglobne veze i zglobne ploče. Zglobne veze ili ligamenti su fibrozne trake koje pojačavaju zglobnu čauru i ne dozvoljavaju preterane pokrete koji bi mogli dovesti do uganuća ili iščašenja. Vezivne ploče se nalaze samo u nekim zglobovima) npr., između kičmenih pršljenova. One ublažavaju udare na zglobne površine.
Svi pokretni zglobovi izloženi su udarima tj. uticaju spoljašnje sile usled čega može doći do uganuća, iščašenja i preloma. Otvorene povrede zglobova su veoma opasne, jer mogu dovesti do infekcije u čauri i do ukočenosti zgloba
Tipičan predstavnik nepokretnog zgloba je tzv. šav. Dve susedne pljosnate kosti se svojim zupčastim ivicama uvlače jedna u drugu, okoštavaju i isključuju svaki pokret (šavovi na lobanji).
Nepokretan ili veoma malo pokretan zglob je onaj u kome se dve kosti dodiruju ravnim površinama i čvrsto su vezane hrskavicom koja se nalazi izmedu njih (preponska simfiza).
Pokretne zglobove delimo ili prema broju osovina, oko kojih se pokret izvodi, u jedno-, dvo- ili tro-osovinske zglobove ili prema obliku zglobnih površina. Kuglasti ili loptasti zglob je troosovinski zglob kaji omogućuje pokret u svim pravcima. Poluloptasta zglobna površina jednog kraja kosti - zglobna glavica - uvlači se u odgovarajuće udubljenje na susednoj kosti - zglobnu čašicu. Zglob ramena i kuka su loptasti zglobovi i najpokretljiviji su.
Jajasti i sedlasti zglobovi su dvoosovinski. Oblici njihovih zglobnih površina su određeni samim nazivom. Jahač se u sedlu može naginjati napred i nazad, na jednu ili drugu stranu, a ne može se okretati oko uzdužne osovine (primer - zglob između trapezaste kosti i prve kosti doručja - palac na nozi).
Pokreti oko jedne osovine izvode se u cilindričnim zglobovima. Jedna zglobna površina ima oblik valjka, a drugi kraj nosi odgovarajući usek. Na valjku obično postoji jedno dodatno ispupčenje ili udubljenje. Time se osigurava preciznost pokreta oko date osovine i isključuje se iskliznuće kosti u stranu. Ako je osovina zgloba postavljena okomito na dužinu kosti onda takav zglob nazivamo zglob šarke (primer: zglob lakta, prstiju). Kada osovina leži paralelno uz kost govorimo u točkastom zglobu (gornji zglob žbice i lakatnice).
Zglobne površine su pokrivene glatkom hrskavicom, a čitav zglob potpuno je uvijen opnastom vrećicom - zglobnom čaurom. Pored zglobne čaure postoje i zglobne veze - ligamenti - koji učvrsćuju zglob i u zajednici sa zglobnom čaurom sprečavaju prekomerno pokretanje - isčašenje. Unutrašnji zid zglobne čaure - sinovialna opna - luči sluzavu tečnost koja podmazuje zglob. Unutar zglobne čaure nema vazduha usled čega u njoj vlada negativni pritisak, koji sprečava razdvajanje zglobnih površina.
U jednoosovinskim zglobovima vrši se pokret pregibanja i opružanja. To je pokret koji najčešće srećemo posebno u ekstremitetima. Mnogo ređi je pokret uvrtanja i izvrtanja. Zglobovi sa dve osovine, pored pokreta pregibanja o opružanja, mogu još vršiti pokret privođenja ili primicanja i pokret odvođenja ili odmicanja. Jedna vrsta pokreta slična privođenju i odvođenju predstavlja pokret suprotsavljanja i pokret suprotan njemu. Kombinacijom prethodnih pokreta dobijamo pokret kruženja. Kod troosovinskog zgloba, pored mogućnosti prethodnih pokreta, vrši se i pokret oko uzdužne osovine i taj pokret nazivamo obrtanje.
Zglob lakta je složen zglob. Jedna zglobna čaura obavija tri zgloba: zglob ramenice i lakatnice, ramenice i žbice i medusobno zglob žbice i lakatnice. U zglobu lakta vrše se pokreti pregibanja i opružanja i okretanja žbice oko lakatnice. Lakatni nastavak zaustavlja pokret opružanja ruke u laktu. Ovde treba napomenuti da podlakat opisujemo uvek u položaju kada je ruka slobodno spuštena pored tela, dlan okrenut unapred, a palac u stranu. U takvom položaju kosti podlakta stoje paralelno. Zbog mogućnosti okretanja žbice oko lakatnice obe kosti se mogu naći u ukrštenom položaju. Primer: položimo desnu ruku do lakta na sto tako da je dlan okrenut nagore. Žbica i lakatnica su paralelne. Okrećemo samo šaku do položaja da dlan bude okrenut ka stolu; palac opisuje putanju od 180°. Kosti podlakta su ukrštene; time je izvršen pokret uvrtanja. Učinimo li suprotno, dobijamo pokret izvrtanja žbice, odnosno podlakta. Lakatnica je snažna u predelu zgloba lakta i nosi glavni teret zglobljavanja. Njena debljina nadole opada, dok debljina žbice raste, kako bi žbica u zglobu šake mogla izgraditi osnovnu noseću zglobnu površinu. U međusobnom zglobljavanju žbice i lakatnice zglobna udubljenja gradi ona kost kaja ima veću masu, gore lakatnica, dole žbica.
Zglob šake pripada tipu jajastih zglobova. Između prvog i drugog reda kostiju doručja takođe je moguć pokret pregibanja i opružanja. Šaka u kombinaciji oba zgloba dobija mogućnst kruženja. Amplituda pregibanja i opružanja šake iznosi oko 120°. Kosti doručja nepokretno se vezuju sa kostima ručja, osim prve kosti doručja, tj. palčeve kosti koja se nalazi u pokretnom sedlastom zglobu i donekle malog prsta, gde je moguć ograničen pokret pregibanja i opružanja. Zglobovi izmedu doručja kostiju i prvih članaka prstiju su kuglasti zglobovi. Ostali zglobovi izmedu članaka prstiju su cilindrični zglobovi koji dozvoljavaju isključivo pregibanje i opružanje.
Skočni zglob odgovara zglobu šake, ali je građen drugačije. Šaka se nastavlja u istom pravcu na kosti podlakta, a u skočnom zglobu stopalo je postavljeno okomito u odnosu na kosti potkolenice. U tom zglobu vrše se pokreti pregibanja i opružanja, odnosno podizanja i spuštanja stopala. Skočna kost u ovom zglobu prihvaća svu težinu tijela na sebe i tek onda je raspoređuje na ostale kosti nožja. Donji skočni zglob je zglob između donje Strane skočne kosti i gornje strane petne kosti. U ovom zglobu vrši se pokret uvrtanja i izvrtanja sto-pala. Kod uvrtanja taban je okrenut upolje, a kod izvrtanja unutra. Ostali zglobovi nožja i donožja posjeduju minimalnu pokretljivost i za nas su nevažni.
Zglob kolena se odlikuje specifičnom i karakterističnom građom zglobnih tela i smeštajem veza. On je najsloženiji zglob u ljudskom telu. Ne postoji skladnost zglobnih tela, kondili butne kosti su karakteristično zavijeni od napred u većem polukrugu, a pozadi u manjem polukrugu. Njihovu skladnost dopunjuju meniskusi (mensci articulares), lateralni i medijalni. Lateralni je meniskus pokretljiviji od medijalnog. Oni osiguravaju da pri kretanju konkavno zglobno telo prati konveksno. Zglobna čaura koljena je obilna, njenu prednju stranu ojačava zajednička tetiva m. quadricepsa femoris u koju je uložena sezmoidalna kost iver (patela). Zglob kolena dodatno učvršćuju i ligamenti: lig.collaterale mediale et laterale, lig.cruciatum anterius et posterius, lig.patelae. S obzirom na mehaniku kolenog zgloba on se sastoji od ugaonog i obrtnog zgloba (trochogynglymus).
Oko poprečne osovine koja prolazi kroz oba epikondila butne kosti moguća je fleksija i ekstenzija. Fleksija- aktivno moguća je do 135°, a pasivno i do 160°. Raspon između 135° i 160° naziva se «mrtvi mišićni prostor». Ekstenzija- aktivno do 0°, a pasivno moguća je hiper ekstenzija do 5°. Fleksija je obično praćena unutrašnjom rotacijom potkolenice do 5° (pronacija). Ekstenzija je praćena spoljnom rotacijom potkolenice (supinacija do 5°).
